Wereldaidsdag: De feiten van Hiv die iedereen zou moeten kennen

Elke 1 december staan we op Wereldaidsdag stil bij de wereldwijde impact van Hiv. Voor veel mensen in Europa voelt Hiv tegenwoordig als iets van het verleden, maar wereldwijd vinden er nog steeds heel veel besmettingen plaats. Bewustwording blijft essentieel. In deze blog vind je een overzicht van wat Hiv is, hoe een besmetting tot stand komt en wat het verschil is met aids.

Wat is Hiv?

Hiv staat voor Humaan Immunodeficiëntievirus. Het is een virus dat het immuunsysteem aantast, waardoor het lichaam minder goed in staat is om infecties en ziekten te bestrijden. Zonder behandeling kan Hiv uiteindelijk leiden tot aids, het eindstadium waarin het immuunsysteem ernstig verzwakt is. Hiv is één van de meest onderzochte virussen ter wereld en dankzij moderne behandelingen kunnen mensen die Hiv hebben tegenwoordig een lang, gezond en normaal leven leiden.

Hoe werkt Hiv in het lichaam?

Stap 1: Hiv komt het lichaam binnen

Hiv wordt overgedragen via specifieke lichaamsvloeistoffen (bloed, sperma, vaginaal vocht, anaal vocht, moedermelk). Het virus zoekt direct zijn doelwit op: de CD4-cellen (witte bloedcellen, ook T-helpercellen genoemd), een cruciaal onderdeel van ons immuunsysteem.

Stap 2: Hiv dringt CD4-cellen binnen

Hiv heeft speciale eiwitten aan de buitenkant die zich vasthechten aan receptoren op de CD4-cel. Vervolgens dringt het virus de cel binnen.

Stap 3: Kopiëren van het virus

Binnen de cel gebruikt Hiv een uniek enzym om zijn genetisch materiaal om te zetten in DNA. Dit DNA wordt ingebouwd in het DNA van de gastheercel.

Stap 4: De cel wordt een fabriek

De CD4-cel begint vervolgens nieuwe Hiv-deeltjes te produceren. Als deze vrijkomen, kunnen ze nieuwe cellen infecteren.

Stap 5: De CD4-cellen raken uitgeput

Doordat Hiv zichzelf steeds vermenigvuldigt, raken CD4-cellen beschadigd en sterven uiteindelijk af. Daalt het aantal CD4-cellen te ver, dan wordt het immuunsysteem zwak wat kan leiden tot aids.

Het verschil tussen Hiv en aids

Hiv = virus, aids = ziektebeeld. Veel mensen gebruiken de termen door elkaar, maar ze zijn niet hetzelfde:

• Hiv → het virus zelf.
• aids → een verzameling ernstige klachten en infecties, die optreden als het immuunsysteem door Hiv ernstig verzwakt is.

Dankzij behandeling komt AIDS in Nederland (en andere landen met goede zorg) nog maar zelden voor.

Hoe wordt Hiv precies overgedragen?

Hiv wordt overgedragen via:

1. bloed
2. sperma en voorvocht
3. vaginaal vocht
4. anaal vocht
5. moedermelk.

Veelvoorkomende manieren van overdracht:

1. onbeschermde anale of vaginale seks
2. seks waarbij een condoom scheurt
3. delen van geïnjecteerde drugsnaalden
4. tijdens zwangerschap, bevalling of borstvoeding (zonder behandeling).

Hiv wordt niet overgedragen door:

1. zoenen
2. knuffelen, handen geven
3. hoesten, niezen
4. toiletbrillen
5. delen van glazen of bestek
6. insectenbeten
7. zwemmen, sauna of sport.

Het virus kan niet overleven buiten het lichaam.

De behandeling van Hiv

De behandeling van Hiv heet ART (antiretrovirale therapie) en bestaat meestal uit 1 pil per dag. Deze medicijnen:

1. remmen het virus sterk af
2. voorkomen dat Hiv zich snel kan vermenigvuldigen
3. herstellen het aantal CD4-cellen
4. zorgen dat iemand gezond blijft
5. maken Hiv niet overdraagbaar via seks wanneer de virusdeeltjes (viral load) ondetecteerbaar is

Wanneer iemand trouw zijn medicatie inneemt en de viral load langdurig onmeetbaar laag is, kan hij/zij het virus niet doorgeven. Dit is wereldwijd bewezen in grote wetenschappelijke studies.

Hoe voorkom je Hiv?

Hiv kun je voorkomen door tijdens seks een condoom te gebruiken. Je kunt ook een pil slikken, genaamd PrEP. Deze werkt bijna voor 100%. Als noodoplossing kan iemand een 28-daagse kuur slikken. Deze moet wel binnen 72 uur na blootstelling worden gestart.

Laatste fase zonder behandeling: Wat is aids?

Als iemand jarenlang geen behandeling krijgt en het aantal CD4-cellen te laag wordt (<200 cellen/μL), kunnen ernstige ziekten ontstaan, zoals:

1. bepaalde longontstekingen
2. schimmelinfecties
3. herseninfecties
4. Kaposi-sarcoom (kanker van de bloedvaten)
5. Tuberculose.

Met behandeling is aids te voorkomen.

Leven met Hiv

Met medicatie kan iemand met Hiv een normale levensverwachting hebben, werken, sporten, relaties hebben, kinderen krijgen zonder het virus over te dragen en een seksleven hebben zonder risico voor hun partner. Het grootste probleem vandaag is niet medisch, maar sociaal stigma. Daarom blijft voorlichting belangrijk.

Waarom Wereldaidsdag nog steeds nodig is

Ondanks de geschiedenis van vooruitgang zijn er nog steeds uitdagingen, want jaarlijks raken wereldwijd honderdduizenden mensen besmet. Ook blijven stigma en onwetendheid groot en heeft niet iedereen toegang tot medicatie of preventie. Wat opvallend is, is dat jongeren soms de risico’s op een besmetting onderschatten. Daarnaast is in veel landen openheid over Hiv nog taboe. Wereldaidsdag is er om te herinneren dat kennis, empathie en solidariteit, nog altijd levens veranderen.

Tot slot

Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw is er gelukkig veel veranderd. Van onbegrip en angst tot nu waarin mensen met Hiv een gezond, volwaardig leven kunnen leiden. Maar we zijn er nog niet. Met betere voorlichting, minder stigma en gelijke toegang tot zorg, kunnen we toewerken naar een wereld waarin Hiv geen bron van angst of uitsluiting meer is.