Van rood bultje tot abces: de strijd onder je huid

Iedereen heeft het weleens gezien: een puistje dat wit of geel wordt, of een wondje waar dik vocht uit komt. Niet zo fris om naar te kijken, maar eigenlijk vertelt het je lichaam iets belangrijks. Dat gelige goedje heet pus (ook wel etter genoemd) en het is een teken dat je immuunsysteem hard aan het werk is. In deze blog leggen we uit wat pus precies is, hoe het ontstaat en wat er gebeurt als het zich ophoopt in een abces.

Wat is pus eigenlijk?

Pus is een dik, geelwit of groenig vocht, dat ontstaat bij een ontsteking of infectie. Het vormt zich wanneer je lichaam vecht tegen binnengedrongen bacteriën. Je kunt pus het beste zien als een overblijfsel van een gevecht tussen je afweercellen en de indringers. Het is geen ‘vuil’ dat zomaar uit je lichaam komt, maar een verzameling van bacteriën, witte bloedcellen en afgestorven weefsel.

Waaruit bestaat pus?

Onder de microscoop ziet pus er misschien niet bepaald smakelijk uit, maar het is een indrukwekkend mengsel van biologische ‘strijdresten’. Het bestaat uit:

1. Bacteriën die de infectie veroorzaakt hebben.
2. Witte bloedcellen die de bacteriën aanvallen en doden.
3. Dode lichaamscellen oftewel de resten van weefsel dat beschadigd is door de ontsteking.
4. Vloeistof en eiwitten, die de pus vloeibaar maken en helpen om de afvalstoffen af te voeren.

Het resultaat is een dikke, kleverige substantie die meestal wit, geel of groen van kleur is.

Hoe ontstaat pus?

1. Een infectie begint
Bacteriën dringen het lichaam binnen via een wondje, haarzakje of een injectieplaats.

2. Het immuunsysteem reageert
Witte bloedcellen trekken massaal naar de plek om de bacteriën op te ruimen.

3. De ‘strijd’ barst los
De witte bloedcellen ‘eten’ de bacteriën op en scheiden enzymen uit om ze te doden, maar daardoor sneuvelen ook wat lichaamscellen.

4. De resten hopen zich op
Dode cellen, bacteriën en weefselresten, vormen samen een dikke massa: pus.

5. Het lichaam kapselt het in
Soms vormt zich een wand om het ontstoken gebied — dat noemen we een abces. Hiermee voorkomt het lichaam dat de infectie zich verder kan verspreiden.

Wat gebeurt er als pus in een abces zit?

Wanneer pus zich ophoopt in een afgesloten ruimte in het lichaam, spreken we van een abces. Dat kan in de huid zitten, maar ook dieper, bijvoorbeeld bij een kies, in de long of in een orgaan.

Zo’n abces ontstaat dus omdat het lichaam de infectie probeert in te dammen en een kapsel vormt rondom het pus. Het gevolg is echter dat het immuunsysteem de bacteriën niet goed meer bereiken. Hierdoor neemt de druk in het abces toe en dit veroorzaakt pijn, zwelling en warmte. Een abces geneest bijna nooit vanzelf, omdat de pus opgesloten zit en het lichaam het niet kan afvoeren.

Wat nu?

De enige manier om een abces te laten genezen, is ervoor zorgen dat de pus naar buiten kan. Dat kan op twee manieren:

1. Chirurgisch openmaken: een arts maakt een kleine snee in het abces, zodat de pus eruit kan lopen. Hierna wordt de ontstane holte vaak gespoeld met een ontsmettende vloeistof. Soms blijft er tijdelijk een gaasje of drain (slangetje) achter, zodat nieuwe pus kan wegvloeien. De wond geneest daarna van binnenuit naar buiten.

Let op: een abces zelf proberen uit te knijpen is gevaarlijk! Je kunt de infectie juist dieper duwen of naar andere weefsels verspreiden.

2. Antibiotica (soms aanvullend): antibiotica helpen vooral als:

1. het abces groot is of diep zit
2. de infectie zich uitbreidt (bijvoorbeeld met koorts)
3. de weerstand verlaagd is.

Maar: antibiotica alleen zijn meestal niet genoeg, omdat ze de opgesloten pus slecht bereiken.

Pus is niet vies: het is een teken van genezing

Hoewel pus er niet fraai uitziet en vaak ook niet fris ruikt, is het eigenlijk een teken van een gezond werkend immuunsysteem. Het laat zien dat je lichaam actief bezig is met het vernietigen van bacteriën en het herstellen van beschadigd weefsel. Maar wanneer pus opgesloten zit in een abces, moet het onder medische begeleiding worden verwijderd. Zodra het abces is leeggemaakt, kan het lichaam verder met de genezing.

Tot slot

Heb je een abces, blijf hier dan niet mee rondlopen en probeer het beslist niet zelf open te maken; dit kan leiden tot een verdere verspreiding van de ontsteking. Ga met een abces altijd naar de huisarts of naar de tandarts, als het abces zich in de mond bevindt. Heb je vragen over de medicijnen die kunnen worden voorgeschreven bij een abces, neem dan contact op met de apotheker.